πηγή:http://neoi-dromoi.gr/
Πολιτιστική κληρονομιά
Το ζήτημα της ανάδειξης των μνημείων της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Μαλεβιζίου πρέπει να αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες της νέας Δημοτικής Αρχής. Η ίδια η κυβέρνηση με την νέα οργανωτική της δομή έδειξε το δρόμο, στεγάζοντας κάτω από ένα Υπουργείο τις υπηρεσίες του πολιτισμού και του τουρισμού. Επίσης, ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων του 2006 (Ν.3463/2006) μέσα στις αρμοδιότητες των Δήμων περιλαμβάνει «την εφαρμογή πολιτικών για την ανάδειξη και προστασία του τοπικού πολιτισμού, την προβολή των πολιτιστικών αγαθών και των σύγχρονων πολιτιστικών έργων που παράγονται σε τοπικό επίπεδο, με τη δημιουργία πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων, μουσείων, κ.λπ.». Υπάρχει λοιπόν το θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση των μνημείων μας και τη σύνδεσή τους με την χάραξη πολιτικών που θα έχουν στόχο την ανάπτυξη του πολιτιστικού επιπέδου της περιοχής μας αλλά και την αύξηση της τουριστικής κίνησης στον τόπο μας.
Μέσα στα όρια του Δήμου μας υπάρχουν πολλά και αξιόλογα μνημεία, που χρονολογούνται από την απώτατη προϊστορία του τόπου μέχρι την εποχή των πατέρων μας. Από την άλλη μεριά υπάρχει μεγάλο πλήθος σπηλαίων στα πανέμορφα βουνά μας, με αρχαιολογικό ενδιαφέρον και φυσικό κάλλος, τα οποία πρέπει να αναδειχθούν. Ταυτόχρονα υπάρχουν βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες που αποτελούν κοσμήματα για όλη την περιοχή, και είναι διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου.
Η ανάδειξη όλων αυτών των μνημείων πρέπει να συνδεθεί και με την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως είναι ο φυσιολατρικός και ο ορειβατικός, που μπορεί να αναπτυχθεί εύκολα λόγω της του φυσικού κάλους της περιοχής μας, με τη δημιουργία περιηγητικών μονοπατιών και διαδρομών, που θα προσφέρουν στον επισκέπτη τη γνωριμία και την απόλαυση της φύσης μαζί με τη γνώση της ιστορίας. Πρέπει όμως πρώτα να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια από τη μεριά του νέου, ισχυρού Δήμου, να ερευνηθούν να καταγραφούν και να αναδειχθούν σωστά τα μνημεία αυτά, με πρώτη προτεραιότητα να ενταχθούν στους τουριστικούς χάρτες της περιοχής μας, από όπου απουσιάζουν σήμερα, και να γίνουν γνωστά στον πολύ κόσμο. Έτσι μόνο θα υπάρξει το ζητούμενο όφελος, το οποίο βέβαια είναι διπλο: Άυξηση της τουριστικής κίνησης στον τόπο μας, και προστασία και ανάδειξη της τοπικής μας ιστορίας, για την οποία όλοι ήμαστε περήφανοι.

Αρχαιολογικές Θέσεις – Μνημεία

Σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή του νέου Δήμου Μαλεβιζίου υπάρχουν σπουδαία μνημεία που χρονολογούνται από την προϊστορική περίοδο μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια, σηματοδοτώντας την μακρόχρονη και πλούσια ιστορία του τόπου μας.
Ξεκινώντας από τα αρχαιολογικά μνημεία, δεσπόζουσα θέση κατέχει βέβαια ο αρχαιολογικός Χώρος της Τυλίσου, μια από τις λίγες αρχαίες πόλεις της Κρήτης που διατηρούν μέχρι σήμερα το αυθεντικό τους, προελληνικό, όνομα. Οι μεγαλοπρεπείς Επαύλεις των μινωικών χρόνων, που μαρτυρούν την εξέχουσα θέση της πόλης κατά τη μινωική εποχή σε ολόκληρη την περιοχή, αλλά και τα ευρήματα από την ανεξερεύνητη ακόμα, δυστυχώς, πόλη γύρω από αυτές, μαρτυρούν πως η Τύλισος άκμασε σε όλες τις περιόδους της ιστορίας της, μέχρι και την Κλασσική εποχή, κατά την οποία ήταν αυτόνομη Πόλη – Κράτος, με το δικό της ξεχωριστό νόμισμα. Δυστυχώς η σημερινή κατάσταση του αρχαιολογικού χώρου δεν είναι αντάξια της λαμπρής ιστορίας της πόλης. Μέριμνα της νέας δημοτικής αρχής θα αποτελέσει η συντήρηση του χώρου, η συνέχιση της έρευνας που έχει σταματήσει εδώ και δεκαετίες και η ανάδειξή των μνημείων, ώστε να αποτελέσει η Τύλισος σημείο αναφοράς για την ιστορίας του Δήμου μας, όπως άλλωστε ήταν και διαχρονικά για ολόκληρη τη περιοχή του σημερινού Μαλεβιζίου.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και το Μέγαρο του Σκλαβοκάμπου στο δρόμο για τις Γωνιές. Αν και λιγότερο εντυπωσιακό σε σχέση με τη γειτονική Τύλισο, ο πλούτος των ευρημάτων που ήρθαν στο φώς κατά την ανασκαφή του και η περίοπτη θέση του στο μέσον τους δρόμου για τον Ψηλορείτη, υποδηλώνουν μια πολύ σημαντική θέση της μινωικής εποχής. Η ανάγκη προστασίας και ανάδειξης του Μεγάρου του Σκλαβοκάμπου είναι περισσότερο επιτακτική καθώς το μνημείο, το οποίο φέρει εμφανή τα ίχνη της καταστροφής από του γερμανούς κατακτητές, κινδυνεύει σήμερα επιπλέον από την φθορά και την εγκατάλειψη.
Σημαντικά αρχαία υπάρχουν ακόμα στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ των οικισμών Καβροχώρι και Κεραμούτσι. Σωστικές ανασκαφές από την δεκαετία του ΄60 έως σήμερα έχουν φέρει στο φως ευρήματα που υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός εκτεταμένου νεκροταφείου των Υστερομινωικών και μεταγενέστερων χρόνων και επομένως μια σημαντικής και πλούσια εγκατάστασης στην περιοχή. Τα εντελώς πρόσφατα ευρήματα (2009) του πλούσιου γεωμετρικού τάφου στο οικόπεδο Ψυχογιού στο Καβροχώρι, μαρτυρούν πόσοι ακόμα θησαυροί κρύβονται σε αυτή την περιοχή της ενδοχώρας του Δήμου μας. Η συστηματοποίηση της έρευνας και η ανάληψη πρωτοβουλιών για την ανάδειξη και την προστασία των παραμελημένων αυτών αρχαίων μνημείων της περιοχής είναι και σε αυτήν την περίπτωση αναγκαία, για τη δημιουργία ενός ακόμα επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου, που θα αποτελέσει σημαντικό πόλο ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή.
Μέσα στα όρια του μέχρι πρότινος Δήμου Γαζίου υπάρχουν επίσης δεκάδες άλλες θέσεις που πρέπει να αναδειχθούν. Κυρίαρχη θέση μεταξύ αυτών κατέχει ο σημαντικός μινωικός οικισμός των Πέρα Γαλήνων στο Φόδελε, που ανασκάπτεται τα τελευταία χρόνια. Καθώς αποτελεί έναν από τους ελάχιστους συστηματικά ανασκαπτώμενους μινωικούς οικισμούς της περιοχής, με εντυπωσιακά μέχρι σήμερα ευρήματα για την καθημερινή ζωή και τις οικονομικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής, η νέα δημοτική αρχή θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την ενίσχυση της έρευνας και την ανάδειξη του χώρου, ο οποίος πρέπει να καταστεί σύντομα επισκέψιμος.
Στην ευρύτερη περιοχή του Γαζίου υπάρχουν πολλές ακόμα θέσεις με τυχαία ευρήματα που δεν έχουν τύχει τις δέουσας προσοχής από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Σημαντικότερο παράδειγμα αποτελεί ίσως το Μινωικό ιερό στη θέση Μπαΐρια κοντά στα Καλέσα, όπου αποκαλύφθηκαν οι περίφημες 5 πήλινες θεές, οι οποίες αποτελούν κάποια από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου Ηρακλείου. Ταυτόχρονα, δεκάδες άλλες θέσεις έχουν δώσει σημαντικά ταφικά ευρήματα που υποδηλώνουν την παρουσία εκτεταμένων νεκροταφείων και των αντίστοιχών οικισμών τους, για τα οποία πρέπει ληφθεί σοβαρή μέριμνα. Μαζί με την ανάδειξη όλων αυτών των θέσεων η νέα δημοτική αρχή θα συνεχίσει τη χρηματοδότηση των σημαντικότατων ανασκαφικών ερευνών στο χώρο της επέκτασης του δημοτικού κοιμητηρίου στον Άγιο Νικόλαο, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αποκαλύπτονται εγκαταστάσεις της Νεολιθικής Εποχής, φωτίζοντας τις απαρχές της ανθρώπινης δραστηριότητας και του πολιτισμού στο Μαλεβίζι.
Σημαντικά μνημεία και αρχαιότητες έχουν ήδη αποκαλυφθεί και στην ευρύτερη περιοχή του π. Δήμου Κρουσώνα. Κυριότερη θέση αποτελεί ο γεωμετρικών – αρχαϊκών χρόνων οικισμός στη θέση Κούπος ΝΑ του Κρουσώνα, που έχει αποκαλυφθεί, εν μέρει, από τις αρχές τις δεκαετίας του ΄80. Ο οικισμός αυτός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες θέσεις της εποχής αυτής στο Μαλεβίζι. Απαιτείται λοιπόν μια συνολική δράση για να πραγματοποιηθούν οι πολυετείς υποσχέσεις για την απαλλοτρίωση των δεσμευμένων σήμερα αγρών και την συστηματική έρευνα και ανάδειξη του χώρου. Πολύ σημαντικός είναι και ο μινωικός οικισμός στη θέση Ριζοπλαγιές στη ρίζα του Γούρνους που αποκαλύφθηκε την ίδια εποχή. Και οι δύο ανασκαφές χρηματοδοτήθηκαν τότε από την Κοινότητα Κρουσώνα, πρακτική που πρέπει να επαναληφθεί για την προστασία και την ανάδειξη των δύο αυτών σημαντικών θέσεων, αλλά και άλλων πολλών που έχουν στο μεταξύ εντοπιστεί, οι οποίες φωτίζουν την απώτερη ιστορία του τόπου και θα αυξήσουν την επισκεψιμότητα στην περιοχή.

Το Μουσείο Γαζίου

Μέσα στα άμεσα σχέδια της νέας Δημοτικής αρχής είναι και η λειτουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου, τον πυρήνα του οποίου θα αποτελέσει η περίφημη αρχαιολογική Συλλογή Μεταξά η οποία έχει δωριθεί από το 1997 στο Ελληνικό Δημόσιο, με την προϋπόθεση της στέγασής της στην έδρα του Δήμου μας.
Η νέα Δημοτική Αρχή δεσμεύεται ότι θα συνεχίσει την προηγούμενη προσπάθεια για την ολοκλήρωση των διαδικασιών μεταφοράς και έκθεσης της Συλλογής Μεταξά στην εγκεκριμένη αίθουσα του Δημοτικού Μεγάρου μας, ώστε να παραδοθεί σύντομα στους δημότες του Δήμου μας μια σύγχρονη αρχαιολογική έκθεση, η οποία θα αποτελέσει ένα επιπλέον πόλο έλξης των επισκεπτών της περιοχής μας. Στόχος μεσοπρόθεσμος της νέας Δημοτικής Αρχής είναι η μεταφορά της συλλογής αυτής σε αυτόνομο κτίριο μέσα στα όρια της έδρας του Δήμου ώστε να δημιουργηθεί ένα μεγάλο και σύγχρονο μουσείο, το οποίο θα στεγάσει πολλές από τις αρχαιότητες που έχουν αποκαλυφθεί – και θα εξακολουθούν να αποκαλύπτονται – στον τόπο μας και σήμερα είναι κρυμμένα στις αποθήκες του Μουσείου Ηρακλείου.

Βυζαντινά και Μεσαιωνικά Μνημεία

Εκτός από τα αρχαία μνημεία η ευρύτερη περιοχή του νέου Δήμου Μαλεβιζίου είναι διάσπαρτη από αξιόλογα βυζαντινά και άλλα μεσαιωνικά μνημεία, που μαρτυρούν την διαχρονική σημασία της περιοχής στην ιστορία της Κρήτης. Μερικές από τις πιο σημαντικές Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές εκκλησίες της Κρήτης βρίσκονται στην περιοχή μας. Ενδεικτικά αναφέρονται ο ναός της Παναγίας της Ελεούσας στην Κιθαρίδα, της Παναγίας της Κεράς στο Σάρχο, οι ναοί της Παναγίας στη Ρογδιά και στο Κεραμούτσι, του Χριστού στην Τύλισο, των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Παντελεήμονα στο Φόδελε, ή του Αγίου Γεωργίου στον Καμαριώτη. Για τα σπουδαία αυτά εκκλησιαστικά μνημεία και πολλά άλλα σημαντικά που βρίσκονται στην περιοχής μας θα αναληφθεί συστηματική δράση από το Δήμο, ώστε σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες και την εκκλησία, να ληφθούν οι απαραίτητες δράσεις για την προστασία και την ανάδειξή τους.
Ταυτόχρονα υπάρχουν και πολλά άλλα μεσαιωνικά μνημεία όπως φρουριακές κατασκευές, πύργοι και «κουλέδες» σε ολόκληρη την περιοχή μας, που επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα του τόπου καθ’ όλη τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της σημερινής εγκατάλειψης των μνημείων αυτών από το επίσημο κράτος αποτελεί το βενετσιάνικο φρούριο του Παλαιοκάστρου που δεσπόζει πάνω από τον ομώνυμο οικισμό, το οποίο έχει παραδοθεί στο έλεος της φθοράς του χρόνου. Ειδικά για το μνημείο αυτό, το οποίο αποτελεί αριστούργημα της φρουριακής αρχιτεκτονικής, πρόκειται να κατατεθεί άμεσα συνολική μελέτη προστασίας και ανάδειξης ώστε να καταστεί επισκέψιμο και αξιοποιήσιμο, κατά τα πρότυπα της ανάδειξης των βενετσιάνικων πυλών, στα τείχη της πόλης του Ηρακλείου.

Σύγχρονα μνημεία

Εκτός από τα αρχαία μνημεία που μαρτυρούν τις μεγάλες στιγμές της ιστορία του τόπου, υπάρχουν και τα πιο σύγχρονα, τα νεώτερα μνημεία, τα οποία ταυτίζονται κυρίως με την καθημερινή ζωή του απλού κόσμου και αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας των ανθρώπων της περιοχής.

Τέτοια μνημεία είναι οι παλιού νερόμυλοι, που αποτελούν συχνά ολόκληρα κτηριακά συγκροτήματα και σώζονται, έστω και σε ερειπιώδη μορφή, σε πολλά από τα δημοτικά διαμερίσματα του νέου Δήμου. Αντίστοιχης σημασίας είναι και οι παλιές φάμπρικες, τα πρωτόγονα δηλαδή ελαιουργεία, που μαρτυρούν τη διαχρονική σύνδεση του Μαλεβιζίου με την ελαιοκομία και την παραγωγή του ονομαστού ελαιολάδου μας. Παράλληλα, θα ληφθεί μέριμνα για την καταγραφή και την προστασία των περίφημων παραδοσιακών πατητηριών της περιοχής μας, που σώζονται σε ολόκληρη την περιφέρεια του Δήμου μας και αποτελούν τα γνησιότερα κατάλοιπα της ξακουστής οινοπαραγωγής του Μαλεβιζίου, από τη Μινωική ήδη εποχή μέχρι την Μελεβιζιώτικη Μαλβαζία και τα σημερινά εξαιρετικά κρασιά του τόπου. Τα μνημεία αυτά οφείλουμε άμεσα να προστατεύσουμε, να τα αναδείξουμε και να τα κληροδοτήσουμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας, ως ελάχιστη ανταμοιβή στους γονείς και τους παππούδες μας, που τα έχτισαν τα λειτούργησαν και συνέδεσαν την καθημερινή τους ζωή με αυτά.

Read More...»